چرا دروغ می گوییم؟ (3)

چرا فریب می خوریم؟

بخش عظیمی از دانشی که برای نحوه زندگی مان در دنیا به کار می­بریم مواردی است که از بقیه شنیده ایم. بدون اعتماد ضمنی به ارتباطات انسانی، نمی­توانیم ارتباطات اجتماعی داشته باشیم. تیم لوین روانشناسی در دانشگاه آلباما ، می گوید:" ما از باور کردن بهره زیادی می بریم، و هنگامی که فریب می خوریم صدمه می بینیم." او این ایده را تئوری پیش فرض حقیقت می­نامد.

حس اعتماد ذاتی­مان مارا نسبت به فریب خوردن آسیب پذیر می­کند. فرانک آباگنال مشاور امنیتی که فریب هایش شامل جعل چک وجعل هویت به جای یک خلبان الهام بخش فیلم "اگر می توانی مرا بگیر[1]" در سال 2002 شد، می­گوید : " اگر به کسی بگویی خلبان هستم، آن ها با خود فکر نمی­کنند که شاید او خلبان نباشد، یا چرا باید بگوید خلبان است؟ آن­ها اینطور فکر      نمی­کنند. به همین دلیل کلاهبرداری ها نتیجه می­دهد، زیرا زمانی که تلفن زنگ می زند و صدای پیام گیر اعلام می کند که اینجا خدمات درآمد داخلی است،مردم همین راباور می کنند. آن­ها متوجه نمی شوند که شاید کسی خودش را به جای پیغام گیر جا می­زند."

رابرت فلدمن ، روانشناس در دانشگاه ماسا چوست، آن را برگ برنده ی دروغگو ها می­خواند. او می­گوید :"مردم انتظار دروغ ندارند و دنبال آن نمی­گردند. اغلب اوقات، آن ها می­خواهند همان چیزی را که می شنوند، بشنوند."

ما در برابر دروغ هایی که مارا خشنود می­کنند مقاومت نمی­کنیم، چه یک تعریف دروغین باشد چه قول سوداوری غیرممکن یک سرمایه گذاری. وقتی توسط افراد ثروتمند، دارای قدرت و وجهه اجتماعی فریفته می­شویم، هضم آن آسان­تر هم می­شود!

محققین نشان داده اند به ویژه، مستعد باور کردن دروغ­هایی هستیم که جهان بینی ما را تایید کند. پیام های منتشر شده در فضای مجازی که ادعا می­کردند اوباما در آمریکا متولد نشده است، انکار تغییرات آب و هوا و یا انتشار حقایق جایگزین، نظیر ادعاهای مشاور ترامپ درباره جشن پیروزی اش ، به دلیل این آسیب پذیری به سرعت در اینترنت پخش شد.جورج لکاف  زبان شناس شناختی در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی می­گوید: "رو کردن دستشان چیزی از قدرت این افراد کم نمی­کند، زیرا مردم مدرکی که به آنها ارائه می­شود را در چارچوب باور ها و تبعیضاتی که از قبل وجود داشته ارزیابی می­کنند. اگر با حقیقتی خارج از چارچوب خود مواجه شوید، یا متوجه نخواهید شد، یا آن را نادیده خواهید گرفت، مسخره اش خواهید کرد، با آن گیج خواهید شد و اگر تهدید کننده باشد، آن را زیر سوال خواهید برد."

تحقیقی جدید توسط برایان سوایر-تامسون کاندیدای دکترای روانشناسی شناختی در دانشگاه استرالیای غربی نشان می­دهد اطلاعات مستندی که دروغی را آشکار می­کنند بی اثر هستند. در سال 2015 سوایر-تامسون و همکارانش به 2000 فرد بالغ یکی از جملات زیر را گفتند :"واکسن ها باعث ایجاد اوتیسم می­شوند" و یا " دونالد ترامپ گفته است واکسن ها باعث ایجاد اوتیسم  می­شوند"(ترامپ بارها ادعا کرده بود این ها مرتبط هستند، هرچند مدرک موثقی در این خصوص وجود ندارد.) تعجب آور نیست که شرکت کنندگان حامی ترامپ زمانی که جمله را همراه با اسم ترامپ شنیدند آن را عمیق­تر باور کردند. بعد از این توضیح کوتاهی به شرکت کنندگان داده شد، با اشاره به مطالعه ای در مقیاس بزرگ، به آن ها توضیح داده شد که واکسن ارتباطی با اوتیسم ندارد و از شرکت کنندگان خواسته شد تا باور خود را مجددا ارزیابی کنند. اکنون شرکت کنندگان مجزا از طیف سیاسی پذیرفتند که این موضوع صحت ندارد. اما ارزیابی آن ها پس از یک هفته نشان داد آن ها به باور خود بازگشته بودند.

مطالعات دیگری نشان داده اند مستنداتی که دروغی را نفی می­کنند در ابتدا باعث قوی تر شدن باور مردم به آن می شوند.  سوایر-تامسون می گوید: "مردم مستعد باور کردن اطلاعات آشنا هستند. بنابراین هربار که شما آن را نفی کنید، باعث می­شوید آشناتر به نظر برسد، که در طول زمان  اثر نفی را کاهش می­دهد. "

پس از اینکه با سوایر-تامسون صحبت کردم، برای بار اول این مساله را تجربه کردم. دوستی برایم لینک مقاله ای از ده سیاستمدار فاسد دنیا را فرستاد، من فوراً آن را در گروه صد نفری واتس اپ دوستان دبیرستانم در هند منتشر کردم.

دلیل اشتیاقم این بود که رتبه چهارم تحت اختیار حزب کنگره ی هند بود، که در دهه های اخیر در رسوایی های فسادی متعددی دخیل بوده است. من احساس غرور و تمسخر داشتم چرا که طرفدار آن حزب نبودم. 

اما مدت کوتاهی پس از انتشار مقاله، دریافتم که رتبه بندی که شامل احزابی از چین، روسیه، پاکستان و اوگاندا نیز می­شد معیاری ندارد. توسط سایتی به نام BBC newspoint  انجام شده بود که به نظر موثق می­رسید، اما متوجه شدم ارتباطی با بی بی سی ندارد. در گروه عذرخواهی کردم و گفتم به نظر می­رسد خبر صحت نداشته باشد. اما باعث نشد تا دیگران از بازبه اشتراک گذاری آن دست بکشند. متوجه شده ام اصلاحیه ام اثری نداشته. بسیاری از دوستانم که مانند من از آن حزب منزجر بودند متقاعد شده بودند که آن مطلب حقیقت دارد و با هر بار به اشتراگ گذاری آن به طور ناخواسته، و یا شاید هم عمدی باعث مشروعیت بخشیدن به آن می شدند. مواجه کردن آنها با حقیقت بی فایده بود.

دلیل دروغ گویی ما چیست؟

همه ما دروغ می گوییم، اما همه ی دروغ ها مانند هم نیستند. مردم برای دست یافتن به هدفی دروغ یا حقیقت را انتخاب می کنند. تیم لوین، محقق، می گوید:"اگر گفتن حقیقت فایده ای نداشته باشد دروغ می گوییم."

دلایل دروغ گویی:

• حفاظت از خود

جرم شخصی پوشاندن یک اشتباه یا عمل خلاف 22%

طفره رفتن  فرار از مردم14%

• نامشخص

ناشناخته انگیزه حتی برای خود شخص واضح نیست7%

پاتولوژیک نادیده گرفتن واقعیت2%

• تحت تاثیر قرار دادن دیگران

بدخواهی صدمه زدن به دیگران4%

اجتماعی و مودبانه حمایت از نقش های اجتماعی یا مودب بودن2%

نوع دوستانه کمک به دیگران5%

• ارتقا بخشیدن خود

طنز خنداندن دیگران5%

تاثیر گذاری ارائه تصویر بهتر از خود8%

بهره شخصی منافع غیر مالی15%

بهره مالی به دست آوردن منافع مالی16%

 پیچاندن حقیقت!

برونو ورساچ، روانشناس، می گوید:" حقیقت به طور طبیعی بر زبان جاری می­شود. اما دروغ نیاز به تلاش و ذهنی هشیار دارد. دروغگویی بخشی از پروسه ی رشد است، مانند راه رفتن و صحبت کردن. کودکان در سنین 2 تا 5 سال دروغ گفتن را می­آموزند، و زمانی که استقلالشان را می­سنجند، بیشترین دروغ را می­گویند."

درصد دروغ گویی در یک شبانه روز ،براساس سن:

در نهایت بهترین راه برای جلوگیری از ورود این حجم از دروغ به زندگی هایمان کدام است؟

 پاسخ روشن نیست... با ورود تکنولوژی باب جدیدی برای فریفتن مردم باز شده است ! و یک گره قرن بیست ویکمی به چالش قدیمی میان راستی ها و ناراستی هیمان افزوده است...⃝

(قسمت سوم-پایان)

قسمت اول

قسمت دوم