اگر فکر می‌کنید فرزند لجبازی دارید بدانید که همه کودکان لجباز هستند.
به گزارش «بهداشت نیوز» ممکن است لجبازی در کودکی کمتر یا بیشتر شود یا سن شروع و پایان آن متفاوت باشد اما بالاخره هر پدر و مادری در برهه‌ای از زمان درگیر لجبازی کودکان خود هستند؛ زیرا این مرحله، مرحله‌ای از رشد بچه‌ها به‌حساب می‌آید. آگاهی به این موضوع که حدی از لجبازی در هر کودکی طبیعی است و ربطی به خوب یا بد تربیت کردن ندارد، موجب آرامش روانی والدین است. از طرف دیگر لجاجت، امید به آینده را نشان می‌دهد؛ یعنی کودک شما توانایی دارد در آینده فرمانبردار نباشد و اصرار کردن و پیگیر بودن از ویژگی‌های او خواهد بود و برخورد همراه با اعتماد به نفس و مصمم مانع از آن می‌شود که خصوصا در نوجوانی تن به تصمیم‌های نادرست بدهد. با این حال نحوه برخورد با لجبازی بسیار مهم است. کودک از یک دوره سنی به لجاجت می‌افتد. در این سن رفتار والدین تعیین‌کننده است که لجبازی جزو ویژگی‌های شخصیتی کودک شود یا خیر. لجبازی مثل یک گره است، هر چه بیشتر بکشیدش، کورتر می‌شود. اما این لجبازی را چگونه می‌توان به‌گونه‌ای در مسیر صحیح انداخت که در آینده منجر به بروز اعتماد به نفس شود نه منجر به یک رفتار کودکانه؟
- قوانین را کم کنید لطفا!
خیلی وقت‌ها با گذشت و صرف‌نظر از بسیاری از چیزها، اساسا موقعیت بروز لجبازی را از بین می‌بریم. این اصل با اصل آزادی نسبت دارد. هرچه آزادی یک بچه برای رسیدن به خواسته‌های معقولش بیشتر باشد، لجبازی او کمتر است. به بیان دیگر هر چه بچه آزادتر باشد، سن شروع لجبازی هم در او دیرتر شروع می‌شود. اگر کودکی دو ساله هر روز کفش‌های جا کفشی را پهن زمین می‌کند، به او چیزی نگویید و اجازه دهید این کار را بکند. مطمئن باشید برخورد شما موجب تغییر رفتار او نمی‌شود، بلکه آن را از روی عمد و برای ایجاد فشار بر والدین تکرار خواهد کرد. اما عدم‌برخورد باعث می‌شود که بعد از مدتی این کار از سرش بیفتد. پس داشتن قوانین کم اما منطقی در خانه اهمیت زیادی دارد. هر چه موارد منع کمتری وجود داشته باشد، این موارد بیشتر مورد قبول کودک واقع می‌شود. اما اگر قرار باشد هر عمل کودک از صبح تا شب نهی شود، ارزش قانون نزد کودک از بین می‌رود. از طرف دیگر والدین نیز نمی‌توانند بر سر هر چیزی داد و فریاد راه بیندازند و آن را منع کنند، بنابراین کوتاه می‌آیند و این بدترین رفتار برای لجبازی است. قوانین، هیچ‌گاه از طرف والدین نباید نقض شود. والدین در مواقع شکستن قوانین، بدون خشونت اما بسیار قاطع باید برخورد کنند. یک‌بار دیگر به خواسته فرزندتان فکر کنید و ببینید این خواسته آیا جزو موارد ممنوعه خانه شماست یا یک جور میل به اعمال قدرت یا بی‌حوصلگی باعث می‌شود آن را منع کنید؟ هر بار بعد از خواسته کودک این سؤال را از خود بپرسید.
- مثل کودک‌تان لجباز نشوید
تا جای ممکن نباید فضای لجبازی را گسترش داد. نباید به‌صورت پینگ‌پنگی با کودک بحث کرد. اگر در سنین پایین‌تر است، سریع حواسش را با چیز دیگری پرت کنید. اگر بزرگ‌تر است با قاطعیت او را منع کنید. خیلی مهم است والدین لجبازی خود را در مقابل کودک بروز ندهند. دقیقا در این نقطه است که لجبازی نهادینه می‌شود؛ وقتی والدین شروع به لجبازی با کودک می‌کنند خودشان تبدیل به کودکی لجباز می‌شوند!
- بازی درمانی
بازی کردن با بچه‌ها یکی از راه‌های پیشگیری از لجبازی آنها در طول روز است. اگر اول صبح مدتی با کیفیت بالا و خلاقیت زیاد و با حوصله با بچه بازی کنیم، احتمال لجبازی و بهانه‌گیری در او کم می‌شود. در واقع یکی از دلایل لجبازی، بیکار شدن کودکان است. باید مدام آنها را به بازی‌های مختلف مشغول کرد یا پیشنهادهای جدید در مورد بازی به آنها داد، مثلا بگوییم: «پسرم برو خونه‌سازی‌هاتو بیار برام یه قطار درست کن». همچنین برای پیشگیری از لجبازی باید الگوهای یادگیری لجبازی را در محیط کودک تا جای ممکن کم کرد. لجبازی کردن و کل‌کل بزرگ‌ترها خصوصا پدر و مادر تأثیر زیادی در یادگرفتن چگونگی لجبازی دارد. همچنین برخی لجبازی‌های زبانی را کودکان از همبازی‌های نامناسب یاد می‌گیرند. از نظر بچه‌ها همه‌‌چیز بازی است، پس سعی کنید مثل آنها مسائل را ببینید نه مثل یک بزرگسال سی و چند ساله. سعی کنیم در مورد همه‌‌چیز چارچوب‌شکنی کنیم و با چارجوب‌های بچه کنار بیاییم. اگر موقع کاردستی درست کردن،کاغذ را تمیز نمی‌برد یا اشتباهی رنگ می‌زند مدام با او برخورد نکنیم و استاندارد خودمان را به او تحمیل نکنیم. اگر تزئین ماست و شله زرد را خراب کرد، به‌خودمان بگوییم این اشتباه مهم‌تر است یا نشاط و افتخار بچه از این کار؟
- مدیریت لحظات سخت لجبازی
وقتی کودک ما می‌خواهد قانونی را زیر پا بگذارد که مجاز نیست و بعد از قاطعیت ما همچنان به آن اصرار و پافشاری می‌کند، چگونه می‌توان او را منصرف کرد؟ چند راهکار برای این وضعیت وجود دارد: اول عوض کردن فضای ذهنی است؛ مثلا با تعریف کردن یک خاطره یا دادن یک خبر جالب یا تعریف کردن یک قصه به لحاظ ذهنی، فضای او را تغییر دهید. دوم پیشنهاد هیجان‌انگیزتری که مجاز است به او بدهید مثلا بگویید بیا به جای اون کار، با هم به گلدان‌ها آب بدهیم. سوم ایجاد تماس بدنی از طریق در آغوش گرفتن و بوسیدن، کودکان را خیلی آرام می‌کند.
با این حال لجبازی بروزهای مختلفی دارد؛ کودک گاهی با مظلوم نمایی، گاهی با داد و فریاد و جیغ، گاهی با هیجان‌زدگی، گاهی با قشقرق و گاهی با بهانه‌گیری سعی در جلب توجه دارد. مثلا هنگام بهانه‌گیری می‌شود از ترفند حواس‌پرتی استفاده کرد، هنگام قشقرق بی‌تفاوت باشید. اگر این اتفاق در خارج از خانه افتاد که احتمال دخالت اطرافیان وجود دارد تهدید به محروم‌سازی جواب خواهد داد؛ مثلا بگویید:«اگر ادامه دهی مجبور به رفتن می‌شویم.» اگر باز هم اصرار کرد واقعا محل را ترک کنید و در راه بازگشت برای او توضیح دهید که کارش چه تبعاتی داشته است. اما اگر دیگران قصد دخالت داشتند محترمانه اما با اقتدار از دخالت دیگران جلوگیری کنید، در کل با سنجش موقعیت و شناخت از بچه، باید راه‌حل‌های مختلف را امتحان کرد. مثلا ممکن است برای کودکی توضیح و حرف زدن و همدلی در ابتدا جواب دهد و این همدلی برای او کفایت کند. بسته به موقعیت، سن بچه، ویژگی‌های شخصیتی بچه، وضعیت او در چند هفته گذشته، رفتار پدر و مادر و ... واکنش به کودک می‌تواند متفاوت باشد.
در وضعیت‌های پیچیده لجبازی می‌توان از کمک نفر سوم به‌عنوان میانجی استفاده کرد. توصیه می‌شود این نفر سوم یکی از والدین باشد که هم به اصول و اهداف تربیتی طرف مقابل آگاه است و هم جایگاه ویژه‌ای برای کودک دارد. اما مهم‌ترین نکته در این‌باره این است که جایگاه مادر یا پدر را در این میانجیگری حفظ کنیم و از قوانین کوتاه نیاییم بلکه پیشنهادی جایگزین یا شبیه به آن قانون به کودک بدهیم.
- موقعیت را بهبود دهید
بعضی مواقع هنگام لجبازی‌هایی که منجر به قشقرق می‌شود، یک محرک بیرونی وجود دارد، مثلا بچه گرسنه یا تشنه است یا خوابش می‌آید. در این مواقع بهتر است والدین با کودک همراهی بیشتری کنند، نه اینکه به او امتیاز بدهند بلکه با او همدردی کنند مثلا بگویند «می‌دونم خسته‌ای الان می‌ریم می‌خوابیم». در واقع در این موارد گفت‌وگو و تذکر و تنبیه بی‌فایده است و وضعیت را بدتر می‌کند. بنابراین باید از جدال و کشمکش کلامی و توصیه و توبیخ پرهیز کرد. اگر از قانون تخطی می‌کند باید قاطعانه اما بدون خشونت یا مجادله و گفت‌وگوی کشدار، مخالفت‌تان را با خواسته یا رفتار نامعقولش ابراز کنید. اگر به گریه و جنجال متوسل می‌شود با خویشتنداری، نه امتیاز دهید و نه وارد گفت‌وگو شوید فقط سکوت کنید و بی‌تفاوت باشید. سپس در سریع‌ترین زمان باید محرک بیرونی را از بین برد تا موقعیت کودک بهبود یابد.
- قاطع سخن بگویید!
استفاده از جملات مبهم زمینه بروز لجبازی را در کودکان افزایش می‌دهد. به جای آن باید از جملاتی استفاده کنید که جای هیچ‌گونه شبهه و سوءتفاهمی را ایجاد نکند و کودکان نتوانند از جملات شما به نفع خود سوءاستفاده کنند. مثلا جمله «به‌نظرت وقت خوابت نرسیده؟» منجر به لجبازی و نافرمانی کودک می‌شود. به جای آن باید از جمله دقیق «ساعت نه و نیم شده، مسواکت رو بزن که بریم بخوابیم.» استفاده کنیم.
- گزینه‌های رنگارنگ
تا جای ممکن به کودک خود دستور ندهید. به جای آن فرصت انتخاب‌های مختلف را جلوی او قرار دهید. البته گزینه‌های پیشنهادی نظر شماست و هر کدام را کودک انتخاب کند، نظر شما تأمین می‌شود اما این کار باعث می‌شود میل به استقلال و خودگردانی در کودک ارضا شود. مثلا به کودک نگویید «همین الان برو اتاقت رو تمیز کن!» بلکه دو گزینه در تمیز کردن اتاق به او دهید. مثلا بگویید «دوست داری اول کتابات رو بذاری سر جاش یا تختت را مرتب کنی؟» همچنین می‌توانید به جای دستور دادن، او را در تصمیم‌گیری مشارکت دهید، با نظر خواستن از او احساس مالکیت نسبت به تصمیم را در او ایجاد کنید. مثلا بپرسید «فکر می‌کنی این کتابارو چه‌جوری بچینیم بهتر می‌شه؟»
منبع: همشهری
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.