گاهی دیده میشود برخی از افراد با خوردن شیر و محصولات لبنی دچار مشکلات گوارشی می‌شوند. به این حالت عدم تحمل لاکتوز گفته میشود. برای آشنایی بیشتر، این مقاله را بخوانید.
عدم تحمل لاکتوز چیست؟
به گزارش بهداشت نیوز، عدم تحمل لاکتوز یک عدم توانایی در متابولیسم لاکتوز (قندی که در شیر و دیگر فرآوردههای لبنی یافت میشود) میباشد.
لاکتاز، آنزیمی است که در بدن ما فقط در روده کوچک تولید میشود و وجود این آنزیم در بدن جهت هضم لاکتوز ضروری میباشد.
مردمی که لاکتاز کافی تولید نمی‌کنند، دچار کمبود لاکتاز بوده و قادر به هضم لاکتوز نیستند.
عدم تحمل لاکتوز به همراه اسهال مزمن در اطفال شیرخوار اولین بار توسط دوراند در 1958 توصیف شد و در همان سال هولزل و همکاران سوء جذب لاکتوز را علت اسهال بیماران دانستند و استفاده از تست تحمل لاکتوز در سوء جذب موقت دی ساکاریدها در زمان اسهال اطفال شیرخوار در سال 1962 نشان داده شد.
عدم تحمل لاکتوز تحت تأثیر سن و عوامل ژنتیکی میباشد و با افزایش سن افزایش می‌‌یابد. اگر لاکتاز کافی جهت هضم لاکتوز موجود در غذا وجود نداشته باشد، لاکتوز در روده باقی مانده و منجر به نگهداری آب توسط روده‌ی کوچک میگردد.
در نتیجه معمولاً 30 دقیقه پس از خوردن غذای حاوی لاکتوز، فرد ممکن است نفخ و دردهای شکمی را تجربه کند.
دی ساکاریدها قادر به جذب و عبور از دیواره روده کوچک به داخل جریان خون نمی باشند، در نتیجه در غیاب لاکتاز، لاکتوز موجود در غذای مصرف شده، دست نخورده باقی مانده و وارد روده بزرگ میشود.
فعالیت باکتری‌‌های روده‌ای سریعاً باعث متابولیسم لاکتوز شده و در نتیجه تخمیر مقدار فراوانی گاز تولید میشود (مخلوطی از هیدروژن، دی‌اکسید کربن و متان).
در این صورت، یک سری دردهای شکمی را که شامل انقباض عضلات شکم، نفخ شکم میباشد حاصل میکند.
دلایل عدم تحمل لاکتوز
عدم تحمل لاکتوز معمولا به سه شکل زیر مشاهده میشود:
1) عدم تحمل لاکتوز اولیه: زمانی اتفاق می‌‌افتد که یک نوزاد در جوامعی که مصرف فرآوردههای لبنی در آنها شایع نیست از شیر مادر گرفته شود.
این حالت در بسیاری از جوامع آسیایی و آفریقایی رخ میدهد که عادت به مصرف شیر از دوران کودکی سبب میشود که بدن به ساخت آنزیم لاکتاز پرداخته و مشکل عدم تحمل لاکتوز اولیه به مرور برطرف میشود.
2) عدم تحمل لاکتوز ثانویه: ناشی از بیماری‌‌های روده‌ای است که توسط انگل‌‌های روده‌ای، بیماری سیلیاک، جراحی یا تابش تشعشعات ایجاد میشود زمانی که آسیب سلولهای روده بهبود یافت، این سلول‌ها توانایی تولید لاکتاز را مجدداً باز می‌یابند.
در مواردی تولید آنزیم لاکتاز ممکن است که به صورت دائمی قطع شود.
3) کمبود ذاتی آنزیم لاکتاز: یک اختلال ژنتیکی که از تولید آنزیماتیکی لاکتاز جلوگیری میکند و در شیرخواران در بدو تولد تشخیص داده میشود. این نوع عدم تحمل لاکتوز به ندرت مشاهده میشود.
منابع غذایی لاکتوز
به طور عمده لاکتوز در دو دسته بزرگ از مواد غذایی حضور دارد:
فرآوردههای لبنی
فراوردههای لبنی عمده شامل شیر، پنیر، ماست، کره، خامه ترش، بستنی، کفیر و نوشیدنی‌های لبنی میباشد.
فرآوردههای غیر لبنی
زمانی که در برچسب محصولات واژه‌‌هایی نظیر لاکتوسرم، آب پنیر، پودر شیر خشک و غیره به کار رفته است، لاکتوز در آن محصولات نیز حضور دارد.
در واقع لاکتوز به عنوان یک افزودنی تجاری محسوب میشود که جهت طعم دهی، بهبود بافت و خصوصیات چسبندگی استفاده میشود.
در غذاهایی نظیر گوشت فرآیند شده (سوسیس‌‌ها،هات داگ‌‌ها و غیره)، پودر آب گوشت، مارگارین، غلات صبحانه، چیپس سیب زمینی، فرآوردههای نانوایی و قنادی، دسرهای منجمد، محصولات فوری مانند قهوه فوری، میوه‌‌های خشک شده، داروها، غذاهای آماده، جایگزین‌‌های غذایی (سوپ‌‌ها)، مکمل‌‌های پروتئینی حضور دارد.
تفاوت عدم تحمل لاکتوز و آلرژی غذایی ناشی از شیر
- آلرژی به شیر به علت آلرژی به پروتئین‌های شیر رخ میدهد، در حالی‌که عدم تحمل لاکتوز مربوط به عدم توانایی تجزیه لاکتوز در دستگاه گوارش است.
- آلرژی به شیر در اغلب موارد در نوزادان، در حالی‌که عدم تحمل لاکتوز در سنین بالاتر دیده میشود.
- آلرژی به شیر نه تنها بر دستگاه گوارش اثر می‌گذارد، بلکه پوست و دستگاه تنفس را نیز مبتلا میکند. عدم تحمل لاکتوز عمدتاً دستگاه گوارش را دچار مشکل میکند و باعث علائمی مانند نفخ و اسهال میشود.
- آلرژی به شیر می‌تواند حیات را تهدید، اما عدم تحمل لاکتوز گرچه آزارنده است ولی خطرناک و کشنده نیست.
نحوه کنترل عدم تحمل لاکتوز
1- مصرف فراوردههای لبنی مناسب تر برای افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز
شیر پرچرب: چربی موجود در شیر، تخلیه معده را به تاخیر انداخته و در نتیجه لاکتوز موجود در شیر به تدریج وارد روده خواهد شد.
شیرکاکائو: کاکائوی اضافه شده به شیر فعالیت آنزیم لاکتاز را افزایش، فعالیت باکتری‌‌های ایجاد کننده گاز در اثر تخمیر لاکتوز را مهار و تخلیه معده را کند و در نتیجه باعث تحمل بهتر شیر در این بیماران شود.
ماست: ماست به دلیل دارا بودن باکتری‌‌های اسید لاکتیکی، بهتر از شیر در این افراد پذیرفته میشود. به علاوه ماست، ترشح اسید معده را تنظیم و منجر به تحریک سلولهای ترشح آنزیم لاکتاز روده میشود.
ماست به دلیل این که نیمه جامد است دیرتر معده را ترک میکند و به تحمل بهتر ماست نسبت به شیر کمک میکند.
پنیر و فرآوردههای تخمیری شیر: این فرآورده‌‌ها که عمل تخمیر در آنها صورت می‌‌گیرد مقدار زیادی از لاکتوز آنها تبدیل به اسید لاکتیک میشود و هضم آن برای بیماران مبتلا به عدم تحمل لاکتوز راحت‌تر است.
نوشیدنی‌های لبنی: از جمله این نوشیدنی‌ها می‌توان به نوشیدنی‌های میوه‌ای آب پنیر و دوغ اشاره کرد که علاوه بر داشتن بیش از 60 تا 90 درصد مواد شیر، دارای لاکتوز کمتری میباشد.
2- محصولات مشتق شده
محصولاتی با لاکتوز پایین یا بدون لاکتوز در صنایع لبنی جهت مصرف افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ایجاد شده است. شیر بدون لاکتوز با عبور شیر از آنزیم‌‌های تثبیت شده بر روی یک حامل تولید میگردد.
در روشی دیگر از باکتری‌‌هایی مانند لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس جهت تخمیر شیر استفاده میکنند مانند همان روشی که در ماست بکار می‌‌رود.
شیرهای گیاهی و مشتقات آن منابعی‌اند که صد در صد عاری از لاکتوزند مانند شیر سویا، شیر برنج، شیر بادام، شیر فندق، شیر پسته، شیر جو، شیر شاهدانه و غیره.
منبع: زندگی آنلاین
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.